Son günlərdə Mərkəzi Bankın kommersiya banklarına verdiyi tövsiyələrə əsasən kreditlərin arayışsız verilməsi dayandırılmışdır və ümumiyyətlə kredit şərtlərinin sərtləşdirilməsi gözlənilir. Baş verən proseslər adi istehlakçılar arasında da ciddi narahatlıq yaradır Bütün bunları nəzərə alaraq, iqtisadçı ekspert Samir Əliyevə suallarımızı ünvanlamaq qərarına gəldik. 

“Mərkəzi Bank sığortalanan əmanətlərin faiz dərəcəsi aşağı salmaq və kompensasiya məbləğini artırmaq haqda fikirləşməlidir. Çünki əmanətlərin faiz dərəcələri ilə kreditlərin faiz dərəcələri arasında birbaşa asılılıq var. Əmanətlərin faiz dərəcəsinin aşağı düşməsi kreditləri də ucuzlaşdıra bilər”.  İqtisadi Təşəbbüslərə Yardım İctimai Birliyinin eksperti Samir Əliyev bu barədə “İqtisadi forum” jurnalına açıqlama verib.

Bu il mayın 1-nə olan vəziyyətə görə, Mərkəzi Bank yanında Mərkəzləşdirilmiş Kredit Reyestrində (MKR) 1 665 903 borcalan və 599 475 zamin haqqında məlumat toplanıb. APA MKR-in yanvar-aprel aylarının nəticələri ilə bağlı açıqladığı hesabata əsaslanıb belə məlumat yayıb.

“Bataqlıq qorxunc yerdir, ora düşdün, xilas olmaq çətindir. Bir balaca ehtiyatsızlıq kifayətdir ki, səni yavaş-yavaş udsun. Hətta sənə kömək əli uzadanı da çəkib özünlə dibə aparırsan. Bu gün kredit götürən insanlar həmin bataqlığa düşmüş insana bənzəyir. Bu ölkədə kredit adlı böyük bir bataqlıq yaranıb və getdikcə də hamını ağuşuna alır. Ailələr dağılır, insanlar işini itirir, evləri əllərində çıxır. Proses bu sürətlə davam edərsə, insanlar ailəsini dolandırmaq üçün yox, bankların kreditini qaytar üçün işləyəcəklər. Bu, çox acınacaqlı vəziyyətdir. Buna görə də Milli Məclis və Mərkəzi Bankın timsalında hökumət təcili tədbirlər görməlidir. Əks halda arzuolunmaz halların baş verməsi qaçılmazdır”. “İqtisadi forum” jurnalinın məlumatına görə, İqtisadi Təşəbbüslərə Yardım İctimai Birliyinin eksperti Samir Əliyev bu barədə mətbuata açıqlamasında bildirib.

Natiq Cəfərli: “Faizlərə yenidən baxılması ilə bağlı banklara dəfələrlə müraciətlər olsa da, onlar əks addım atdılar”

Müasir dövrdə kapitalizm cəmiyyətində insan həyatının ayrılmaz hissəsindən biri də kreditdir. Çünki  gündəlik şəxsi tələbatı ödəmək və ya hər hansı biznesi qurmaq üçün mütləq əlavə vəsaitə ehtiyac var. Bütün bu tələbatları qarşılamaq üçün isə kredit təşkilatlarına, xüsusən də banklara müraciət edirik. Əslində aldığımız kreditlər qeyd etdiyimiz bu dar çərçivədən də kənara çıxa bilir. Məsələn, ölkədə iqtisadi aktivliyin artırılmasında, sahibkarlığın inkişafında, işsizliyin aradan qaldırılmasında əhəmiyyətli rol oynayır.

Samir Əliyev: “Uçot dərəcələrinin artımı davam edəcək, manat möhkəmlənəcək”

Media və İctimai Təşəbbüslər Mərkəzi bununla bağlı tədqiqat aparacaq

Media və İctimai Təşəbbüslər Mərkəzi Açıq Cəmiyyət İnstitutunun maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirilən layihə çərçivəsində dekabr ayından etibarən kredit bazarını təhlil edəcək. Mərkəzin rəhbəri Samir Əliyevin “İqtisadi forum” jurnalına verdiyi məlumata görə, tədqiqat çərçivəsində Azərbaycan banklarında kredit faizlərinin yüksək olmasına təsir edən amilləri qiymətləndirəcək.

“Az?rbaycanda vaxt? keçmi? kreditl?rin h?cmi t?hlük?li h?dd? çat?b. M?rk?zi Bank?n statistik m?lumatlar? reall??? tam ?ks etdirmir. Reall?qda bel? kreditl?r d?f?l?rl? çoxdur. Konkret t?dbirl?r görülm?s? kredit bazar? çök? bil?r”. ?qtisadi T???bbüsl?r? Yard?m ?ctimai Birliyinin eksperti Samir ?liyev “?qtisadi forum” jurnal?na aç?qlamas?nda problemli kreditl?rin artmas?ndan narahatç?l???n? bildirib.

Fevral ayından etibarən ölkə iqtisadiyyatına yatırılan kreditlərin həcmində müşahidə edilən artım tendensiyası yay aylarında azalma ilə əvəz olunub. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Banka istinadən verdiyi məlumata görə, iyul ayında kredit qoyuluşunun həcmi 184,5 milyon manat azalaraq 8,66 milyard manata düşüb. Bu müddətdə problemli kreditlərin həcmi 8,6 milyon manat azalsa da, cəmi kreditlərdə payı dəyişməz qalıb. Hesabat ayında vaxtı keçmiş kreditlərin payı 4,6% həddində qalıb.

May ayında ölkə üzrə vaxtı keçmiş kreditlərin həcmi 18,4 milyon manat artıb. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Banka istinadən verdiyi məlumata görə, bununla da problemli kreditlərin ümumi kreditlərdə payı 4,4%-ə yüksəlib.

Xarici valyutada olan kreditləşmənin yüksək səviyyəsi MDB, Mərkəzi və Şərqi Avropa banklarının reytinqinə mənfi təsir göstərir. “İqtisadi forum” jurnalının məlumatına görə, Moody's Investors Service reytinq agentliyi bu barədə hesabat yayıb.

Aprel ayında ölkə banklarının zərəri artaraq 21,8 milyon manata çatıb. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Banka istinadən verdiyi məlumata görə, bu, ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 3 dəfə çoxdur. 2009-cu ilin aprelində zərərin həcmi 7,77 milyon manat təşkil edib.

Aprel ayında ölkə üzrə vaxtı keçmiş kreditlərin həcmi 9,3 milyon manat artıb. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Banka istinadən verdiyi məlumata görə, problemli kreditlərin ümumi kreditlərdə payı 4,2% təşkil edib.

Son aylar vaxtı keçmiş kreditlərin həcmində müşahidə edilən artım tendensiyası mart ayında səngiyib. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Bankın statistik məlumatlarına istinadən verdiyi məlumata görə, mart ayında vaxtı keçmiş kreditlərin həcmi fevral ayı ilə müqayisədə 2,5 milyon manat azalaraq 355,9 milyon manata düşüb.

Yeni il Azərbaycan bankları üçün uğursuz başlayıb. Dünya qlobal böhrandan qurtulmaq ərəfəsində olduğu bir dövrdə böhranın təsiri Azərbaycan banklarına deyəsən, indi çatır. Yanvar ayında ölkə üzrə zərərlə işləyən bankların sayı 2 dəfə artaraq 13-ə çatıb. Bu, 2006-cı ildən sonra ən yüksək göstəricidir. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Banka istinadən verdiyi məlumata görə, ötən il belə bankların sayı 7 olub.

Beyn?lxalq bank kreditl?rin h?cmini art?rmas?na r??m?n kommersiya banklar?n?n uy?un add?m atmamas? n?tic?sind? ölk? üzr? kredit qoyulu?u azal?b. “?qtisadi forum” jurnal?n?n M?rk?zi Banka istinad?n verdiyi m?lumata gör?, fevral ay?nda kredit qoyulu?unun h?cmi 87,7 milyon manat azalaraq 8,34 milyard manata dü?üb.

Yanvar ayında ölkə üzrə vaxtı keçmiş kreditlərin həcmi 27,9 milyon manat artıb. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Banka istinadən verdiyi məlumata görə, problemli kreditlərin ümumi kreditlərdə payı 3,9% təşkil edib.

Yanvar ayında ölkə iqtisadiyyatına yatırılan kreditlərin 46,8%-i dövlət bankının payına düşüb. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Banka istinadən verdiyi məlumata görə, bu ayda dövlət bankı tərəfindən 11,1 milyon manat həcmində kredit yatırılıb.

Ölkə iqtisadiyyatına 2009-cu ildə bir özəl bank tərəfindən yatırılan kreditin həcmi orta hesabla 96 milyon manat təşkil edib. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Bankın statistik məlumatlarına əsasən verdiyi məlumata görə, ötən il özəl banklar tərəfindən yatırılan kreditlərin həcmi 4,3 milyard manat olub.

Ötən il ev təsərrüfatlarına yönəldilən kreditlərin xüsusi çəkisində azalma müşahidə edilib. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Banka istinadən verdiyi məlumata görə, bu sahəyə yönəldilən vəsaitlərin ölkə üzrə yatırılan bütün kreditlərdə payı 2008-ci illə müqayisədə azalaraq 32,6%-dən 27,7%-ə düşüb.

2009-cu ildə ölkə iqtisadiyyatına ümumilikdə 8,4 milyard məbləğində kredit yatırılıb ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 1,2 milyard manat çoxdur. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Banka istinadən verdiyi məlumata görə, 2008-ci ildə kredit qoyuluşu 7,2 milyard manat olub.

2009-cu ildə bankların zərərinin ümumi həcmi 44,6% artaraq 16,59 milyon manata çatıb. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Banka istinadən verdiyi məlumata görə, 7 bank ötən ili zərərlə başa vurub.

2009-cu ildə ölkə üzrə 179 bankomat quraşdırılıb. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Bankına istinadən məlumata görə, ötən il bankomatların ümumi sayı 1515-dən 1694-ə yüksəlib.

Ölkə üzrə kredit kartları ilə aparılan əməliyyatların həcmində 12% azalma müşahidə edilib. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Banka istinadən verdiyi məlumata görə, 2009-cu ilin noyabr ayında oktyabrla müqayisədə kredit kartları ilə aparılan əməliyyatların həcmi 6 milyon azalaraq 44 milyon manata düşüb.

Ötən ilin noyabr ayında ölkə banklarının ümumi aktivləri 138,6 milyon artaraq 11,2 milyard manata çatıb. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Banka istinadən verdiyi məlumata görə, oktyabrda aktivlərin ümumi həcmi 11 milyard manat olub.

Noyabrda hökum?t idar?l?rin? yat?r?lan kredit qoyulu?lar?n h?cmi 2,5 d?f? artaraq 1,7 milyon manata çat?b. “?qtisadi forum” jurnal?n?n M?rk?zi Banka istinad?n verdiyi m?lumata gör?, oktyabr ay?nda bu istiqam?td? yön?ldil?n kredit 0,7 milyon manat t??kil edib.

Noyabr ayında ölkə üzrə quraşdırılan 46 POS terminalın cəmisi 1-i regionların payına düşür. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Bankına istinadən məlumata görə, noyabrda Bakıda 45 POS terminal quraşdırılıb.

Noyabr ayında manatla kredit qoyuluşu üzrə vaxtı keçmiş kreditlərin həcmi oktyabrla müqayisədə 6,9 milyon artıb. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Bankın statistik məlumatları əsasında apardığı hesablamalara görə, bir ay ərzində manatla vaxtı keçmiş kreditlər 4% artıb. 176,9 milyon manata çatıb.

Ötən ilin noyabr ayında ölkə iqtisadiyyatına yatırılan kredit qoyuluşları əvvəlki ayla müqayisədə 101 milyon artaraq 8,1 milyard manata çatıb. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Bankın statistik məlumatları əsasında apardığı hesablamalara görə, oktyabr ayında kredit qoyuluşu 8 milyard manat olub.

Dekabr ayı ərzində 200 ailə 9 milyon manat həcmində ipoteka krediti alıb. “İqtisadi forum” jurnalının Azərbaycan İpoteka Fonduna istinadən verdiyi məlumata görə, dekabr ayında hər bir ailə orta hesabla 45 min manta həcmində kredit alıb.

Son 10 ayda ölkə iqtisadiyyatına yatırılan kredit qoyuluşlarının cəmisi 1,7%-i maliyyə sektorunun payına düşüb. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Bankın statistik məlumatları əsasında apardığı hesablamalara görə, oktyabr ayında sənaye və istehsal sektoruna kredit qoyuluşu 10,8% azalsa da, neft sektoruna yatırım artıb.

Oktyabr ayında ölkə üzrə zərərlə işləyən bankların sayı artaraq 10-a çatıb. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Banka istinadən verdiyi məlumata görə, sentyabr ayında belə bankların sayı 8 olub.

Sentyabr ayında ölkə üzrə 21 bankomat, 39 POS terminal quraşdırıb. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Bankın statistik məlumatları əsasında verdiyi məlumata görə, bununla da bankomatların sayı 1638-ə, POS terminalların sayı isə 8519-a çatıb.

Sentyabr ayında tikinti sektoruna kredit qoyuluşu 221,3 milyon azalaraq 443,3 milyon manat təşkil edib. “İqtisadi forum” jurnalı Mərkəzi Bankın statistik məlumatları əsasında apardığı hesablamalara görə, bu müddətdə onun ümumi kreditlərdə payı 8,7%-dən 5,7%-ə düşüb.

2009-cu ilin sentyabr ayında əvvəlki ayla müqayisədə vaxtı keçmiş kreditlərin həcmi 35 milyon manat artaraq 309,4 milyon manata çatıb. “İqtisadi forum” jurnalının Mərkəzi Bankın statistik məlumatları əsasında hesablamalarına görə, avqust ayında bu tip kreditlər 274,9 milyon manat olub.

Cari ilin oktyabr?n 1-n? ölk? iqtisadiyyat?na yön?ldil?n c?mi kredit qoyulu?lar? avqust ay? il? müqayis?d? 151 milyon manat artaraq 7790,8 milyon manat t??kil edib. Bu göst?rici 2008-ci ilin müvafiq dövrü il? müqayis?d? 17,8% çoxdur. Bu bar?d? “?qtisadi forum” jurnal? M?rk?zi Bank?n statistik m?lumatlar?na ?sas?n x?b?r verir.

Cari ilin sentyabrın 1-nə ölkə iqtisadiyyatına yönəldilən cəmi kredit qoyuluşlarında neft sektorunun payı ötən ayla müqayisədə 3,9% artaraq 17,7% təşkil edib. Bu barədə “İqtisadi forum” jurnalı Mərkəzi Banka istinadən xəbər verir.

Dövlətin payı isə son 2,5 ildə ən yüksək həddə çatıb

Cari ilin sentyabrın 1-nə ölkə iqtisadiyyatına yönəldilən cəmi kredit qoyuluşları iyun ayı ilə müqayisədə 5,5% artaraq 7629,8 milyon manat təşkil edib. Bu göstərici 2008-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 18,2% çoxdur. Bu barədə “İqtisadi forum” jurnalı Mərkəzi Banka istinadən xəbər verir.

Mərkəzi Bankın depozit hərracları niyə cəlbedicidir?

Bu gün ilin 24-cü depozit hərracı keçirildi. Hərracda tələb təklifdən 2,5 dəfə çox olub. Mərkəzi Bank 200 milyon manat həcmində depozit cəlb etməyi elan etsə də, bankların təklifi 504,7 milyon manat olub. Elə buna görə də illik faiz dərəcəsi 12,98%-dən 12,7%-ə düşüb. Bugünkü hərrac nəticəsində banklar 14 günə təxminən 975 min manat qazanacaq. Ümumilikdə isə Mərkəzi Bank tərəfindən 2017-ci ilin yola saldığımız dövründə 4 milyard manata yaxın vəsait depozit şəklində cəlb edilib və buna görə banklara 21,9 milyon manat faiz ödənilib.

Son illər Azərbaycan iqtisadiyyatındakı iqtisadi fəallığın və əldə edilmiş iqtisadi artımların neft sektoruna və buradan əldə edilən böyük neft gəlirlərinə əsaslandığı heç kəsə sirr deyil. 2012-ci ildə ölkənin ümumi daxili məhsulunun (ÜDM) təqribən yarısı, sənaye məhsulunun 88 faizi, dövlət büdcəsi gəlirlərinin təqribən 3/4-ü neft sektorunun hesabına formalaşıb.